1. Van Pathogenese naar Salutogenese

De klassieke geneeskunde richt zich op het bestrijden van ziekte (pathogenese), terwijl de moderne benadering steeds meer de nadruk legt op het versterken van gezondheid (salutogenese). Gezondheid is niet de afwezigheid van ziekte, maar het vermogen om met fysieke, emotionele en sociale uitdagingen om te gaan. Dit vraagt om een individuele benadering waarin zingeving, zelfherstel en veerkracht centraal staan.

“Het is belangrijker om te weten wie de mens is die de ziekte heeft dan welke ziekte de mens heeft.” – Hippocrates

2. Kritiek op Moderne Geneeskunde

De huidige medische wetenschap is gefragmenteerd en sterk gefocust op het bestrijden van symptomen met medicijnen. Vooral bij chronische aandoeningen biedt deze benadering vaak onvoldoende resultaat. Evidence Based Medicine (EBM) is in crisis: het wetenschappelijke bewijs wordt te vaak los gezien van de patiënt als uniek mens.

Medicatie onderdrukt vaak symptomen zonder de oorzaak te achterhalen. Chronisch zieken raken verstrikt in een medisch systeem vol pillen, zonder uitzicht op echte genezing.

 Gezondheid in een Zieke Samenleving

3. Het Consumptie-Industrieel Complex

Grote industrieën ondermijnen systematisch onze gezondheid. Tabak, alcohol, ultrabewerkt voedsel en overmatige marketing dragen bij aan de explosie van chronische ziekten. Deze producten zijn “legaal maar fataal”. De gezondheidszorg staat hierdoor steeds meer onder druk.

Gezondheid wordt beïnvloed door levensstijl én maatschappelijke structuren. Een gezonde samenleving vraagt ook om kritisch burgerschap en beleid dat de volksgezondheid beschermt.

4. Van Medische Zorg naar Leefstijlgeneeskunde

De oplossing ligt niet in nóg meer medische technologie, maar in leefstijlverandering. Leefstijlgeneeskunde richt zich op voeding, beweging, slaap, zingeving en sociale verbinding. Patiënten hebben baat bij zelfmanagement en een betekenisvolle rol in hun eigen herstelproces.

“Ziekte moet niet weggewerkt worden, maar gebruikt om beter te worden.” – Joop van Dam, huisarts

Positieve Gezondheid als Kompas

5. Zes Dimensies van Positieve Gezondheid

Het concept van “Positieve Gezondheid” verschuift de focus van ziekte naar veerkracht en betekenis. Gezondheid wordt gezien als het vermogen om je aan te passen en eigen regie te voeren, op zes domeinen:

1. Lichaamsfuncties

2. Mentaal welbevinden

3. Zingeving

4. Kwaliteit van leven

5. Meedoen

6. Dagelijks functioneren

De vraag verandert van: “Wat mankeert u?” naar: “Wat is voor u van betekenis?”

6. De rol van de zorgverlener

Een goede zorgverlener werkt relationeel, niet alleen technisch. Niet alleen kennis, maar ook empathie, narrativiteit (het verhaal van de patiënt), en waarden spelen een cruciale rol. Zorg draait om de ontmoeting, de ruimte tussen jij en ik.

“De mens is geen dossier. De mens is een verhaal.”

Ethiek, Filosofie en Bewustwording

7. Gezondheid vraagt om Wijsheid

Naast wetenschap is er behoefte aan wijsheid, levenskunst en filosofisch denken. Oude tradities zoals Ayurveda, Oosterse filosofie, Ubuntu en de Stoa laten zien dat gezondheid meer is dan meten en behandelen: het is ook betekenis vinden, verbondenheid voelen, en balans houden.

8. Moreel kompas in de zorg

Ethiek in de zorg vraagt om reflectie: wat is goede zorg? Hoe gaan we om met kwetsbaarheid, autonomie en verantwoordelijkheid? De professionele moraal vraagt niet alleen kennis, maar ook moed, compassie en aanwezigheid.

“Een mens die huilt is geen dansende beer.” – Aimé Césaire

Conclusie

De toekomst van gezondheidszorg ligt niet in nóg meer technologie, maar in een mensgerichte benadering waarin zingeving, verbondenheid en eigen regie centraal staan. Een samenleving in balans begint bij zorgverleners die durven kijken voorbij het symptoom, en burgers die weer leren voelen wat écht gezond is.

Deze informatie is geïnspireerd van John van der Plaats (van ziekte naar gezondheid)